Logo
  • Logo powiatu kazimierskiego
  • ROT

Kazimierza Wielka

Rozmiar tekstu:A-A+

Kazimierza Wielka :

•    W południowej części miasta stoi najstarsza, zabytkowa budowla – kościół

parafialny p. w. Podwyższenia Krzyża Świętego. Barokowa świątynia, wzniesiona w

1663 roku staraniem kasztelana krakowskiego, Stanisława Warszyckiego, na skutek

XIX – wiecznych przeróbek zatraciła istotne cechy stylowe. Nie znaczy to jednak,

że utraciła rangę zabytku. Ołtarz główny utrzymany w barokowej stylistyce,

powstał zapewne w początkach XIX wieku. Ambona - późnobarokowa. Pomiędzy

prezbiterium a zakrystią portal z datą 1667 r. na nadprożu. W ścianach epitafia

m. In. Konstancji Janikowskiej (zm. 1777), Aleksandra Łętowskiego (zm. 1801),

Estery z Linowskich Dahlke (zm. 1831), Heleny z Orsettich hr. Łubieńskiej i jej

syna, Stanisława (1902 r.) z herbem Pomian.
•    W centrum miasta przy skrzyżowaniu dróg Kraków – Busko Zdrój i

Skalbmierz – Koszyce zachował się budynek główny cukrowni Łubna, oraz komin.

Cukrownia powstała 1845 r. wybudował ją Kazimierz Łubieński, od jego nazwiska

pochodzi tez nazwa zakładu. Pod koniec XIX w. cukrownie rozbudowano miasteczko

wówczas intensywnie się rozwija właśnie dzięki fabryce i żyznym glebom, staje

się jednym z ważniejszych ośrodków na południowym Ponidziu. 16 marca 2006 r.

niemiecki właściciel podjął decyzję o zakończeniu produkcji i zamknięciu

zakładu.
•    Naprzeciw  głównego budynku cukrowni  stoi okrągła kamienna baszta, o

oryginalnej eklektycznej dekoracji. Budowle należącą do zespołu cukrowniczego

przypisuje się krakowskiemu architektowi, Tadeuszowi Stryjeńskiemu. Baszta

pełniła początkowo funkcje gazowni, następnie mieściła biura i mieszkania

pracowników zakładu.  Nietuzinkowy kształt i niebanalna uroda obiektu sprawiły,

że „wieża” stała się symbolem Kazimierzy. Obecnie ma tutaj swoja siedzibę Muzeum

Ziemi Kazimierskiej.
•    Tadeusz Stryjeński sprowadzony do Kazimierzy przez dyrektora cukrowni,

Juliana Tołłyczko zaprojektował malowniczy pałacyk „Lacon” wzniesiony (1890) w

pobliżu zakładu. Urozmaicona w planie, pełna światłocieniowych uskoków, piętrowa

budowla, opatrzona piętrową loggią i wzbogacona wieżą o przełamanym, kopulastym

hełmie był romantyczną, urokliwą siedzibą. Obecnie częściowo budynek rozebrano,

niektóre części  budynku osunęły się i groziło to katastrofą budowlaną. Prace

przebiegają pod czujnym okiem wojewódzkiego konserwatora zabytków. „Wieża” w

centrum Lacona  – przynajmniej na razie ma zostać nietknięta .
•    Po przeciwnej stronie drogi stanął kolejny, tym razem parterowy „

pałacyk”.  Współcześnie wyremontowany, jednolity stylowo z pałacykiem „Lacon” ma

kształt miejskiego, wygodnego, przestronnego dworku. Dziś nosi nazwę „Dworku

Niedzieli” i mieści bazę noclegową, restaurację oraz biura i sklepy. Trzecia z

willowych budowli T. Stryjeńskiego, to pałacyk stojący obok szkoły podstawowej

nr 1, niestety nie dotrwała do naszych czasów.
•    Teren dworski w Kazimierzy wielkiej należał do rozległego obszaru

folwarku zajmującego zachodnią część osady. Dwór zbudowano około połowy XVIII

w., zamieszkały przez  Łubieńskich do 1945 r., adoptowany po II wojnie światowej

na internat liceum, w latach siedemdziesiątych mieścił Bibliotekę Pedagogiczną.

Nadmiernie wyeksploatowany nie doczekał się remontu. W 1986 r. doszczętnie

spłonął a miasto bezpowrotnie utraciło wielką atrakcję turystyczną i ważny

dokument swojej historii. W latach 60 – tych w pobliżu wybudowano muszlę

koncertową, korty tenisowe, postawiono kawiarnię. Przy okazji modernizacji parku

wycięto część starych, egzotycznych drzew, odnowiono drzewostan, wytyczono nowe

alejki zacierając XIX wieczną kompozycje ogrodu. Nikłym śladem jego pierwotnego

przeznaczenia jest XIX wieczny kamienny stolik stojący na jednym z pagórków.

Dzisiaj w miejscu starego dworu stoi nowy budynek, mieści się w nim apteka,

jednak stylistycznie odbiega od pierwowzoru.